Dziesięć rad jak się posługiwać Wikipedią

Sam w swojej pracy naukowej korzystam z Wikipedii i byłbym nieuczciwy, gdybym powiedział, że szukam po bibliotekach potwierdzenia każdego artykułu. Oczywiście tego nie robię. Sprawdzam źródła wyrywkowo, w zasadzie kiedy mam wątpliwości.

4. Zajrzyj do innej wersji językowej

Szczególnie cenne są wikipedie angielska i niemiecka. Ze względu na duży rozmiar i uznaną, wysoką jakość tekstów. Mogą więc stanowić niezłe "źródło kontrolne". Wystarczy więc obok hasła, które aktualnie czytamy w polskiej Wikipedii, kliknąć inny język i analizować to samo hasło w innej wersji. Należy zwłaszcza zwrócić uwagę na to, czy teksty te są niezależnymi opracowaniami, czy też są po prostu wzajemnym tłumaczeniem.

To ostatnie widać np. po tym, że struktura artykułu jest identyczna.

Przykład: jak nasz artykuł o obrazie "Mona Lisa", brzmi w angielskiej Wikipedii?

Proszę - inna budowa tekstu: analiza estetyczna, historia kradzieży obrazu z początku XX wieku, historie wojenne obrazu, historie konserwacji itd. Jest też akapicik o spekulacjach na temat modelki, która pozowała do obrazu. Prawie 50 przypisów! Kilka źródeł.

5. Zwróć uwagę na oznaczenia jakościowe artykułu

Te oznaczenia pochodzą od redaktorów Wikipedii. Każdy artykuł jakieś oznaczenie powinien posiadać.

"Wersja przejrzana" - świadczy o przynajmniej elementarnym poziomie artykułu. Nie oznacza bezbłędnego, a tylko artykuł skontrolowany przez doświadczonego redaktora pod względem oczywistych braków i ewentualnych wandalizmów (np. wprowadzania fałszywej treści).

"Dobry artykuł" - jak sama nazwa wskazuje, został uznany przez doświadczonych autorów za napisany dobrze, zgodnie z zasadami i względnie wyczerpująco. Obecnie ok. 1 proc. artykułów w Wikipedii jest tak oznakowanych (kilkaset).

"Artykuł na medal" - wzorcowy. Nieco więcej, niż 0,5 proc., znajduje się w tej kategorii.

Są też ostrzegawcze ramki - umieszczone nad artykułem pozwalają się zorientować, jakie braki ma oglądany tekst i do jakich jego aspektów należy podchodzić z ostrożnością.

Przykład: artykuł "Niepołomice".

Na oko zupełnie przyzwoity - ma fotografie, jakieś informacje, ale na górze dopisek ostrzegawczy: "Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji". Sprawdzam - w przypisach tylko jedna pozycja, dane GUS, cała reszta informacji nie wiadomo skąd się wzięła.

Artykuł nie jest mistyfikacją - Niepołomice istnieją, byłem tam! Ale opis może zawierać mnóstwo bzdur, bo i takie przypadki w Wikipedii się zdarzają.

6. Porównaj informację przynajmniej z jednym niezależnym źródłem

Mogą to być książki autorów niewymienionych w tekście czy też w ostateczności inne strony internetowe - trzeba je jednak traktować ze szczególną ostrożnością - zdarza się ten sam tekst umieszczony w różnych miejscach. A nie możemy - oczywiście - dwóch kopii jakiejś informacji weryfikować poprzez siebie nawzajem.

7. Zastosuj "test Google'a"

Jeśli napotkałeś informację, która wydaje ci się wątpliwa albo niezwykła - na przykład osoba, o której nigdy nie słyszałeś, czy całkiem nowe zjawisko - poszukaj informacji o niej w kilku popularnych wyszukiwarkach internetowych. Jeżeli jedynym źródłem informacji okazuje się strona w Wikipedii, istnieje znaczne prawdopodobieństwo, że masz do czynienia z mistyfikacją.

Z drugiej jednak strony należy ostrożnie podchodzić do wyników takiego sprawdzenia - czasem jakimś zagadnieniem interesuje się tak mała liczba osób, że istotnie jedynym źródłem informacji w internecie jest artykuł w Wikipedii napisany przez pasjonata.